Ontoloji ve Etik-Politik Çerçevede Arkeololji Felsefesi Üzerine Bir Değerlendirme

Özet

Bu makale, arkeoloji felsefesini ontolojik ve etik-politik açılardan disiplinlerarası bir bağlamda incelemektedir. Arkeolojinin yalnızca geçmişe dair maddi veriler toplayan bir bilim dalı değil, aynı zamanda varlık, bilgi, değer ve eylem eksenlerinde kuramsal olarak temellendirilmiş bir düşünsel faaliyet olduğu vurgulanmaktadır. Ontoloji başlığı altında, arkeolojik nesnelerin ve ilişkilerin doğasına dair sorular ele alınmakta; simetrik arkeoloji, asamblaj arkeoloji ve ilişkisel arkeoloji gibi temel yaklaşımlar incelenmektedir. Bu yaklaşımların insan-merkezli olmayan ontolojilerle ilişkisi ve insan dışı aktörlerin arkeolojik anlatıdaki rolü analiz edilmektedir. Etik-politik başlıkta ise, arkeolojik bilginin kim tarafından, ne şekilde ve hangi değerler çerçevesinde üretildiği sorgulanmakta; Marksist, feminist ve sömürge karşıtı arkeolojiler çerçevesinde politik araçsallaştırma, kültürel temsil ve toplumsal adalet temaları tartışılmaktadır. Makalede, ontolojik ve etik-politik boyutların yalnızca kuramsal değil, aynı zamanda arkeolojik pratiğin yönünü belirleyen kurucu unsurlar olduğunu savunulmaktadır. Sonuç olarak, arkeoloji felsefesi, geçmişle kurulan ilişkinin doğasını ve bu ilişkinin bugünkü dünyada nasıl işlediğini kavramak için kritik bir düşünsel alan olduğu iddiası ortaya konmaktadır.