Hapishanenin Doğuşu, Bedenin İşlevsel Üreyişi: Eleştirel Yönetim Alanından Bir Okuma

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.47613/reflektif.2025.256

Anahtar Kelimeler:

eleştirel yönetim çalışmaları, Michel Foucault, hapishanenin doğuşu, söylemsel ve söylemsel olmayan pratikler, özneleştirme

Özet

Bu çalışma, disiplinsel tekniklerin farklı tarihsel ve toplumsal bağlamlarda nasıl işlediğini incelemeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda, eleştirel yönetim anlayışının, disiplin mekanizmalarının görünür ve görünmez işleyişine dair yeni tartışmalar açacağı, üreteceği sorular ve sunacağı araçlarla Türkiye akademisinde eleştirel bir gelenek oluşturma çabasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Disiplinci iktidarın sadece baskıcı bir mekanizma olarak değil aynı zamanda bireylerin rızasını da üreterek var olduğunu iddia eden bu araştırmada Türkiye’de mahpus-işçi olarak çalışmış bireylerle yapılan görüşmeler aracılığıyla hapishanelerde uygulanan disiplin pratiklerinin niteliği ve etkileri analiz edilmiştir. Katılımcıların amaçlı örneklem yoluyla seçildiği görüşmeler eleştirel söylem analizi yöntemiyle incelenmiştir. Hapishanelerde uygulanan gözetim, ödül-ceza mekanizmaları ve disiplin tekniklerinin iş yerlerinde ve modern yönetim sistemlerinde nasıl benzer biçimlerde işlediğini ortaya koyan bulgular, hapishanelerde mahkûmların yalnızca cezalandırılmadığını, aynı zamanda ekonomik birer özne olarak şekillendirildiğini göstermektedir. Bu doğrultuda, mahpus-işçilerin emeği üzerinden disiplinsel tekniklerin nasıl işlediği ve toplumsal kontrol mekanizmaları ile nasıl bağlantılı olduğu tartışılmıştır. Kimlikleri doğal, verili ve evrensel kabul etmek yerine kurumlar tarafından belli iktidar mekanizmaları içerisinde özneleştirme pratikleri ile kurulan öznel deneyimler olduğunu hapishane-beden ilişkisi üzerinden göstermeye çalışan bu çalışma, eleştirel yönetim alanına yeni öznelliklerin geliştirilmesinin mümkün olduğu çağrısını yapma niyetindedir.

İndir

Yayınlanmış

14.10.2025

Nasıl Atıf Yapılır

Cengiz, A. A., İnan Özlütaş, A., & Kolcu, R. (2025). Hapishanenin Doğuşu, Bedenin İşlevsel Üreyişi: Eleştirel Yönetim Alanından Bir Okuma. REFLEKTİF Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), 1053–1075. https://doi.org/10.47613/reflektif.2025.256

Sayı

Bölüm

Makaleler