Makale Çağrısı: Görsel-İşitsel Alanda ‘Yerellikleri’ Yeniden Düşünmek - Cilt 6 Sayı 2 (2025): Haziran

‘Yerellik’ bir kavram olarak bir yer, bir his, bir topluluk veya kolektif bir deneyim gibi birçok şeyle ilişkilendirilebilir. Bazı bağlamlarda sınırlar, hudutlar ve kısıtlamalar hakkında fikirler uyandırır ya da nostaljik bir değişmezlik duygusunu ima eder. Ancak Doreen Massey'nin tanımladığı gibi, yerellikler, sınırlılıkların ötesinde, tarihsel anlamda farklılıkların karşılaşması ve çatışması ile şekillenmiş etkişelim alanlarıdır. Bu bağlamda, yerelllikler, küreselleşmiş dünyayı şekillendiren hareketliliklerden ayrı düşünülemeyen ve çoklu iç çatışmaları da içeren dinamik buluşma noktaları olarak da tanımlanır (Massey, 2013; Keyder, 1999: Mills, 2018). İnsanların, eşyaların, emeğin, sermayenin, hikayelerin ve deneyimlerin hareketleri (Appadurai, 1996), yerelliklerin sürekli değişen karakterini ve dinamik oluşumlarını anlamak için önemlidir. Başka bir deyişle, 'yerellik' genellikle görsel-işitsel içerik yaratımı, üretimi ve tüketimi içindeki yerel ve küresel ikiliğiyle ilişkilendirilmiş olsa da, aslında terime içkin olan etkiler, akışlar, etkileşimler ve kesişimler olmuştur.

Yerellikler ve yerelleştirme stratejileri film ve televizyon çalışmaları alanında çok tartışılan bir konu olmuştur. Bu alanda, 'yerellikler' izleyicilerin, imgelerin ve üretimin yerlerini tartışarak birçok açıdan ele alınmıştır (Rose, 2016). Televizyon söz konusu olduğunda, yerellikler etrafındaki tartışmalar esas olarak orijinal veya uyarlanmış şekilde hareket eden televizyon içeriklerinin küresel akışıyla bağlantılıdır (Moran, 2009; Baran, 2023; Kaptan&Tutucu, 2021). Örneğin, farklı içeriklerin yerel  izleyiciler tarafından alımlanma süreçleri ‘kültürel veya çoklu yakınlıklar’ söylemi içinde araştırılmıştır (Straubhaar, 1991; Aslan, 2019; Yanardağoğlu&Karam, 2013). Televizyon içeriklerinin glokalizasyonu, televizyon endüstrileri arasındaki metinlerarası diyaloğa odaklanılarak, farklı coğrafyalardan gelen anlatı ve üsluba dair etkilere nasıl yerel karşılıklar verildiğinin tartışılmasıyla gerçekleşmiştir (Öztürkmen, 2022; Dhoest, 2007; Aitaki, 2024). Dublaj ve altyazı yalnızca yerelleştirme pratikleri olarak ele alınmamış (Adamou ve Knox, 2011), aynı zamanda çağdaş televizyon endüstrisine özgü güç dinamiklerinin bir yansıması olarak da yaklaşılmıştır (Barra, 2021). Bölgesel işbirlikleri ve ortak yapımlar aracılığıyla sermaye, emek ve bilgi birikiminin paylaşılması, farklı yerellikler arasındaki bağlantıları tartışmak için bir diğer önemli konu olmuştur (Bengesser, 2018; Behlil, 2010).

Yerellikleri dinamik bir şekilde tanımlayan etkileşimler, Netflix, Amazon Prime ve Disney+ gibi ulusötesi yayın platformlarının ortaya çıkmasıyla yoğunlaşmıştır (Chalaby, 2022). Çeşitli coğrafyalardan film ve televizyon içerikleri, bu platformların katalogları içinde stratejik olarak yan yana hizalanmış ve ana akım televizyon akışının ‘yamalı bohça’ (Sinclair vd. 1996) yapısı ulusötesi terimlerle yeniden kavramsallaştırılmıştır. Küresel bir izleyici kitlesine hitap etme çabasıyla, bu yayın platformları yalnızca her yerde çalışabilecek içerikler oluşturmak için algoritmalar kullanmakla kalmaz (Lobato, 2019), aynı zamanda 'turistik bakışı' (Urry, 1990; Vitrinel&Ildır, 2021) geliştirerek veya ulusötesi bir çekicilik yaratmak için dikkat çekici yerellikler (Havens, 2018) kullanarak 'yerelliği' bir strateji olarak yeniden tanımlar. Yerellikleri karakterize etmenin alternatif bir yolu, Zhang (2010) tarafından, film yapımcılarının coğrafyalar arası hareketi, 'hareketlilik, göç ve göçebelik' yoluyla yerellikler arasında bir ilişkiselliğin nasıl oluştuğunu ele alarak yakalanmıştır. 'Çok-yerellikler' terimiyle yakaladığı bu süreç, benzersizliğe ve münhasırlığa özel vurgu yapan yerelliğin özselleştirilmiş kavramlarından uzaklaşır.

Reflektif’in bu sayısında, esas olarak, görsel-işitsel ve özellikle film ve televizyon endüstrilerinde devam eden bir diyalog olarak 'yerelliklerin’ bu son derece dinamik kavramsallaştırılması üzerinde durmayı ve görsel-işitsel yapımlarda 'yerellikleri' nasıl hayal ettiğimizi ve tanımladığımızı düşünmeyi amaçlıyoruz. Başka bir deyişle, yerellik fikri ulusal, bölgesel ve küresel olmak üzere diğer ölçeklerle ilişkisi açısından nasıl hayal edilmektedir? Bu hayaller, yapımların farklı kültürel bağlamlara uyumu ve adaptasyon süreçleri için ne gibi bir önem arz etmektedir? Çeşitli yerellikler arasındaki ilişki bir montaj olarak düşünülebilir mi?

Bu bağlamda, 'yerelliklerin' çok yönlü boyutları hakkında şu konulara odaklanan ancak bunlarla da sınırlı kalman makaleleri bu sayıda görmeyi arzu ediyoruz:

Görsel kültürde yerel / yerellik / yerellikler.

Küresel / glokal türler.

Film yapım uygulamaları.

Yerel bağlamlarda faaliyet gösteren yayın platformları.

Filmlerin ve TV dizilerinin yapımı, uyarlanması, alımlanması.

Yerelleştirme uygulamaları olarak ses, dublaj ve altyazı.

Yıldızlık, oyuncu seçimi ve performans.

Sürgün sineması.

 

Sayı editörleri: Ayşegül Kesirli Unur, Nazan Haydari

Makale gönderimi için son tarih: 2 Nisan 2025

 

Kaynakça

Adamou, C., & Knox, S. (2011). “Transforming television drama through dubbing and subtitling: Sex and the Cities.” Critical Studies in Television, 6(1), 1-21.

Aitaki, G. (2024). “Becoming a Netflix nation: Extroversion, exportability, and visibility through a case study of Maestro in Blue.” NECSUS 13(1), Spring 2024: 242-265.

Appadurai, A. (1996). Modernity at large: Cultural dimensions of globalization (Vol. 1). U of Minnesota Press.

Aslan, P. (2019). International Communication within the Context of Popular Culture: A Study on the Success Turkish Television Series Have Had in Latin America. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 2019(57), 25-50.

Baran, Ş. (2023) Selling Turkish Quality: Multiple Proximities and Turkish format Exports in the Post-Streaming Era. International Communication Gazette 85(3-4): 271-288.

Barra, L. (2021) “Make It Circulate! Localization, Dubbing and the Support to European Non National Crime Drama.” Detecting Europe in Contemporary Crime Narratives: Online International Conference Print Fiction, Film, and Television, University of Bologna, June 21-23.

Behlil, M. (2010). “Close Encounters?: Contemporary Turkish Television and Cinema.” Wide Screen, 2(2): 1-14.

Bengesser, C. H. (2018, November). “From Convergence to Conflict: Public service values in the co-productions between DR and ZDF.” In ECREA 2018: Centres and Peripheries: Communication, Research, Translation.

Chalaby, J. K. (2022). “Global streamers: Placing the transnational at the heart of TV culture.” Journal of Digital Media & Policy, 13(2), 223-241.

Dhoest, A. (2007). “The national everyday in contemporary European television fiction: The Flemish case.” Critical Studies in Television, 2(2), 60-76.

Havens, T. (2018). “Transnational Television Dramas and the Aesthetics of Conspicuous Localism.” Flow Journal, April 30. < https://www.flowjournal.org/2018/04/transnational-television-dramas/>

Kaptan, Y., & Tutucu, M. (2021). “The Rise of Kdramas in the Middle East”. The soft power of the Korean Wave: Parasite, BTS and Drama. Kim, Youna (Ed.) Routledge.

Keyder, Ç. (1999) “The Setting.” In Istanbul: Between the Global and the Local. Keyder, Ç. (Ed.) Rowman & Littlefield Publishers: 3-28.

Lobato, R. (2019). Netflix nations: The geography of digital distribution. New York University Press.

Massey, D. (2013). Space, place and gender. John Wiley & Sons.

Mills, A. (2018). “Cosmopolitanism as Situated Knowledge: Reading Istanbul with David Harvey.” in Istanbul Living with Difference in a Global City. Nora Fisher-Onar, Susan C. Pearce and E. Fuat Keyman (Ed.) Rutgers University Press: 97-111.

Moran, A. (2009). New flows in global TV. Intellect.

Öztürkmen, A. (2022) The Delight Of Turkish Dizi: Memory, Genre and Politics of Television in Turkey. India: Seagull Books.

Rose, G. (2016). Visual methodologies: An introduction to researching with visual materials. Sage.

Sinclair, J., Jacka, E., & Cunningham, S. (1996). New patterns in global television. Media Studies: A Reader, 170-189.

Straubhaar, J. D. (1991). “Beyond media imperialism: Assymetrical interdependence and cultural proximity.” Critical Studies in media communication, 8(1), 39-59.

Urry, J. (1990). The Tourist Gaze: Leisure and Travel in Contemporary Societies. Sage.

Vitrinel E. ve Ildır A. (2021) Turkey dossier. Global Internet TV Consortium. Available at: https://global-internet-tv.com/turkey/ (accessed on Jan 7, 2025).

Yanardağoğlu, E., & Karam, I. N. (2013). “The fever that hit Arab satellite television: audience perceptions of Turkish TV series.” Identities, 20(5), 561-579.

Zhang, Y. (2010). “Transnationalism and translocality in Chinese cinema.” Cinema Journal, 49(3), 135-139.